HIVI ULIKUA UNALIJUA ILI?
KABLA NCHI AMBAYO PESA ZIPO KILA MAHALI!

Karibu kwenye Somaliland nchi isiyo rasmi iliyojitangazia uhuru kutoka Somalia.

Hapa, pesa si kitu cha kuvutia ni kama karatasi tu.
Kila mtu anatembea na maburungutu ya noti mfukoni, kwenye mifuko ya plastiki au hata kwenye ndoo!

Kwenye maduka, huwezi kuona "Lipa kwa Simu" au POS za swipe.

Hii ni kwa sababu uchumi wao unategemea sana pesa taslimu.
Mfumo wa mabenki haujasambaa, na watu wengi hawana akaunti ya benki kabisa.

Sasa fikiria hili:
Unataka kununua mbuzi sokoni bei ni 600,000 Somaliland Shillings.

Unatoa maburungutu yako kwenye mfuko wa nailoni na kuhesabu huku unatokwa na jasho.

Lakini kwanini watu wabebe noti nyingi kiasi hicho?

Kwa sababu sarafu yao haina thamani kabisa!
1 USD ni zaidi ya 8,000 SLSH.
Yaani, hata ukitoa noti laki moja, huwezi kununua soda 3 vizuri.

Na cha ajabu zaidi:
Hakuna ATM nyingi, hakuna mabenki ya kisasa, na watu wengi hawana access na huduma za kifedha.

Wanalazimika kutegemea cash economy, iliyojaa risks kama wizi au usumbufu.

Sasa unaweza kujiuliza:
“Hii si inawapa tabu sana?”

Ni kweli. Lakini pia kuna upande mwingine:
Kwa sababu hakuna mifumo ya kisasa, Watu wa Somaliland wamejenga ustahimilivu wa kipekee.
Wanajua kuishi kwa pesa isiyo na nguvu.

Kuna bidhaa haziuzwi kwa SLSH hata kidogo.
Wenye maduka wanakataa kabisa.
Wanaomba malipo kwa Dola au shilingi ya Ethiopia sarafu zenye nguvu zaidi.

Ili kuepuka matatizo, kuna watu waliamua KUCHAPISHA PESA KUBWA!

Yaani noti za SLSH 5,000 au 10,000, ambazo hazina hata security features za maana.
Ni kama kupiga photostat ya pesa.
Matokeo? Pesa nyingi, thamani hakuna!

Somaliland inatufundisha kitu muhimu sana:

Pesa inaweza kuwa nyingi sana mpaka ukaichoka lakini bila thamani ya kweli, haina maana.

Hii ni reality ya taifa linaloishi kwenye mzigo wa fedha zisizo na nguvu.

Kama uliwahi kufikiri una pesa nyingi lakini huna kitu karibu Somaliland, utajua maana halisi.

Je, unadhani ni bora kuwa na hela nyingi zisizo na thamani, au kidogo zenye nguvu?

Comment

Follow me pia X (Twitter): x.com/DullahWrites

KWANINI NCHI MASIKINI HUWA NA WANASIASA MATAJIRI SANA?

Hii ni moja ya mafumbo makubwa ya kisiasa Afrika:
Nchi ni masikini...
Raia hawana huduma...
Lakini wanasiasa wana nyumba za kifahari, magari ya kifahari, na watoto wao wanasoma nje ya nchi.

Unawezaje kuongoza nchi yenye njaa, lakini wewe unanenepa?

Sababu ya kwanza: Siasa ni Biashara.
Watu wengi wanaingia kwenye siasa si kwa sababu ya maono, bali kwa sababu wanajua kuna "return on investment".
Unatumia milioni 100 kugombea, lakini ukishinda, unaweza rudisha mara 10 zaidi kupitia dili.

Sababu ya pili: Rushwa Iliyohalalishwa.
Nchi nyingi masikini zina mifumo dhaifu ya ukaguzi.
Mwanasiasa anaweza toa tenda kwa kampuni yake mwenyewe kupitia proxies.
Hakuna accountability.
"Public office" inageuka kuwa ATM ya binafsi.

Sababu ya tatu: Ukosefu wa elimu ya uraia.
Raia wengi hawajui haki zao.
Wanapewa kilo ya unga au t-shirt wakati wa uchaguzi, wanapitisha mwizi mwingine.
Siasa zinageuka kuwa mashindano ya maigizo, si sera.

Sababu ya nne: Tabaka la kimasikini linaogopa mabadiliko.
Wengi wetu tunaishi kwa matumaini ya kusaidiwa binafsi na si kwa kutengeneza mfumo unaosaidia wote.
Tunapenda “mheshimiwa” badala ya mfumo bora.
Hili linafanya mafisadi waendelee kutawala.

Sababu ya tano: Woga wa taasisi.
Asasi za kiraia, vyombo vya habari na mahakama huwa dhaifu au vimetiwa mfukoni.
Hii inawapa wanasiasa uhuru wa kuiba bila hofu ya kushtakiwa.

Na mwisho kabisa:
Wanasiasa hawawajibiki kwa wananchi bali kwa wafadhili wao.
Wale waliowasaidia kugombea (wakubwa wa biashara, makampuni ya kigeni, n.k.) ndio wanaoamua sera.
Mwananchi? Yuko pembeni kabisa.

Hii ndiyo sababu utaona mtu anakuwa mbunge kwa miaka 15 lakini eneo lake halina maji wala barabara.
Lakini yeye ana ghorofa 3, magari 4, na clinic binafsi Nairobi.

Umasikini wa raia si bahati mbaya ni mpango wa kisiasa.

Suluhisho?

Elimu ya uraia

Uwajibikaji

Sheria kali za kupiga vita ufisadi

Vyombo huru vya habari

Raia wasioogopa kuuliza maswali

Je, wewe unaona nini kifanyike ili tuwajibishe viongozi wetu?
Tumezoea maisha magumu kiasi kwamba tumeyakubali kama kawaida.
Ni muda wa kubadilika.

#Kireportel #Ufisadi #Siasa #Africa #Kujitambua

Follow me pia X (Twitter): x.com/DullahWrites

KUNA MTU UMU AMEFANIKIWA KUTOA ELA

MANA AYA MANAMBA DUH

Kutoka Nchini Qatar , Pande mbali hasimu katika mzozo wa Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo na waasi wa AFC/M23 wanaotuhumiwa kuungwa mkono na Nchi ya Rwanda wamekubaliana kusitisha mapigano mara moja, baada ya mazungumzo ya wiki moja yaliyoandaliwa Nchini Qatar. Makubaliano hayo, yaliyoelezwa kuwa ni hatua ya matumaini, yalitangazwa kupitia taarifa rasmi zilizotolewa na kila upande baada ya Wajumbe kurejea kutoka Qatar mapema wiki hii.

“Pande zote zimethibitisha dhamira yao ya kusitisha uhasama, kupinga matamshi ya chuki na vitisho, na kuhimiza jamii kutekeleza ahadi hizi,” ilisomeka sehemu ya taarifa. Hata hivyo, tarehe ya duru inayofuata ya mazungumzo haikutajwa.

Kundi la M23 ambalo limekuwa likijipatia nguvu upya tangu mwaka jana, limeshambulia na kuteka Miji kadhaa Mashariki mwa DR Congo, hali iliyosababisha vifo vya maelfu na kuwafanya mamilioni kuwa Wakimbizi. Hofu ya vita vikubwa vya kikanda imetanda, hasa kutokana na mvutano kati ya DR Congo na Nchi ya Rwanda. Rwanda imeendelea kukanusha kuhusika moja kwa moja na kundi la M23, ikisema Wanajeshi wake wapo kulinda mipaka dhidi ya mashambulizi ya Wanamgambo wa Kihutu waliokimbilia DR Congo baada ya mauaji ya kimbari ya 1994.

Juhudi hizi za upatanishi zinafuatia mkutano wa mwezi uliopita ulioandaliwa pia na Qatar, uliowakutanisha Rais wa DR Congo, Félix Tshisekedi na Rais wa Rwanda, Paul Kagame. Wito wa pamoja wa kusitisha mapigano ulitolewa, na sasa mazungumzo kati ya Serikali ya DR Congo na Kundi la M23 yanaonekana kuanza kupewa nafasi, licha ya DR Congo kulitambua Kundi hilo kama la kigaidi hapo awali.

Kutoka Nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo , Mke wa Rais wa zamani wa Nchi hiyo Joseph Kabila Kabange, Olive Lembe Kabila, ametangaza kwamba Wanajeshi wa DR Congo waliopelekwa kwenye Shamba la Ng'ombe la Joseph Kabila lililopo Mkoani Haut-Katanga, waliiba, kuchinja na kula Ng'ombe wao waliowakuta katika Shamba hilo.

Olive Lembe amesema hayo kwamba Wanajeshi hao walikuwa kwenye Shamba la Kundelungu lililoko katika Mkoa wa Haut-Katanga na kwamba hawakuwa na ruhusa ya kuingia kwenye mali ya familia yao. Mbali na kuchukua kompyuta na simu za mkononi za Wafanyakazi wa shamba hilo, Mwanamama huyo alieleza pia kuwa Wanajeshi hao walikuwa wakichinja Ng'ombe wao kwa ajili ya kula kwa sababu hawakuwa na chakula walichobeba.

"Wanajeshi hawa walikuwa wakiiba kompyuta na simu za Wafanyakazi wa shamba. Walikuja bila chakula, sasa walichinja Ng'ombe wetu ili kula." alisema Lembe.

Ikumbukwe kwamba Serikali ya DR Congo ilitangaza kuchukua mali zote za Kabila (kustaafisha) baada ya ziara yake ya tarehe 18 Aprili katika Jiji la Goma linalodhibitiwa na Muungano wa AFC/M23. Serikali ilikuwa ilituma Wanajeshi wa upelelezi kwenye mali zake, ikiwemo Nyumba yake iliyo katika eneo la Limete Mjini Kinshasa, wakisema walikuwa wakitafuta vifaa vya kijeshi ambavyo vinaweza kuwa vimefichwa.

Lembe anasema kuwa Serikali ya DR Congo inaendelea kufanya mateso kwa familia yao, na kudai kwamba ina mpango wa kuwaangamiza.

Privaldinho akijibu hoja pichani.

"Biashara ya usemaji sio kama biashara ya matikitiki.

Media ni kiungo muhimu sana kinachounganisha Idara ya Masoko na wanachama na mashibiki
Idara ya Masoko na Wadau
Idara ya masoko na jamii

Usemaji ni zaidi ya tambo za mitandaoni mnazoona.

Tumefanya activations nyingi sana ambazo msimamizi mkuu ni Ally Kamwe akishirikiana na @i_sammjr

Ally Kamwe alianzisha match day treatment and agenda, Mfano Aziz Ki Day. Baadae wadau wakaweka fedha kwenye mechi za Bacca Day, Muda Day, Max Day na Pacome Day tulipaka bleech

Tulipata wadau kama vile, ZIC, ZIPA PZB na CRDB. CRDB walisupport safari yetu ya kwenda Afrika Kusini Twenzetu kwa madiba ambapo Ally Kamwe aliongoza kampeni hiyo kupitia Azam TV.

Ally Kamwe akaanzisha kampeni ya kupeleka mashabiki Rwanda na DR Congo ambazo zote ni ilikuwa media agenda, na klabu ilikusanya zaidi ya 100m.

Tulipata dili za Visit Zanzibar ni moja ya dili kubwa sana ambapo klabu imeingiza zaidi ya milion 500. Dili hili limekuja kutokana na hamasa kubwa ya media ambayo imeongozwa na Ally Kamwe

Supu Day ilidhaminiwa na Sportpesa na GSM klabu iliingiza zaidi ya milion 30. Kitabu, Documentary kote huku tumeingiza mamilion ya fedha.

Tulikuwa na Public viewing hapa Jangwan tukiwa na GSM, Haier ambapo klabu iliingiza fedha kupitia hilo na yote hayo ilikuwa media agenda.

Ukiachana na Hamasa ya media, kupitia idara ya media fedha nyingi zimeingia moja kwa moja chini ya usimamizi wa Msemaji wetu.

Yanga SC inaingiza mamilion ya fedha kila mwezi kupitia Yanga APP ambapo hivi karibu tumekusanya zaidi ya milion 300 kupitia APP

Yanga ndio klabu namba moja kwa views zaidi kupitia ukurasa wa Youtube barani AFRIKA ikiwa na views 221m. Huku YouTube kila mwezi Yanga inaingiza mamilion ya fedha.

Media ya Yanga ndio imepush agenda kubwa ya usajili wa wanachama kwa klabu ambapo kwa mwaka tumekuwa na wastani Tsh 1 bilion kwenye zoezi ya usajili.

Unaposema wasemaji unapaswa kumuondoa Ally Kamwe kwanza kisha ujadili hao wanaobakia.

Hamasa ni hela. Tunaongelea Hamasa sio comedy. Kazi kubwa ambayo ameifanya Ally Kamwe imeiingizia Yanga mabilion ya hela. Tumeondoka kwenye Hamasa zaidi Makelele tukafanya biashara" - Privaldinho, Mkuu wa kitengo cha maudhui wa klabu ya Yanga SC.

Kutoka Nchini China , Kuanzia Septemba 1, 2025, Nchi hiyo itaanzisha rasmi elimu ya lazima ya kujifunza matumizi ya Akili Bandia “Artificial intelligence" (Al) kwa wanafunzi wote katika Shule za msingi na sekondari, kuanzia Wanafunzi wakiwa na umri wa miaka sita (6). Wanafunzi watapokea angalau saa nane (8) za maelekezo ya (Al) kila mwaka, na maudhui yatapangwa kulingana na makundi ya umri kutoka shule za msingi hadi Sekondari ikihusisha kujifunza kwa "mashine" na roboti.

Mkakati huu lengo ni kuwafahamisha Wanafunzi kuhusu dhana za (Al) mapema na kuwajengea ujuzi wa kiufundi hatua kwa hatua wanapoendelea kifikra kupitia mfumo wa elimu. Sera hii ni sehemu ya mpango mpana wa China wa kukuza ujuzi wa kidijitali na kupata Wataalamu wa muda mrefu katika Teknolojia zinazoibuka.

Kwa kupachika elimu ya Al katika mtaala wake wa kitaifa, Nchi ya China inatarajia kuendeleza kizazi cha Teknolojia iliyo na vifaa vya kuongoza katika uchumi wa kimataifa unaokua kwa kasi. Hatua hii inatarajiwa kuleta mageuzi makubwa ya elimu kufikia mwaka 2035.

Ugomvi umeisha na Feisal Salum anakaribia kurudi kwenye klabu yake ya zamani ya Yanga SC ambapo tunaelezwa kila kitu kinakaribia kukamilika kwa pande zote mbili kwa Mchezaji mwenyewe na klabu ya Azam FC.

Mwanzoni, klabu ya Simba SC ilikuwa imeingiza mguu lakini klabu ya Yanga SC iliongeza dau hadi kufikia takribani Shilingi milioni 800 na kuahidi kumjengea Nyumba licha ya Mama yake Feisal Salum kuonyesha kuwa hapendi Mwanae arudi Yanga SC kutokana na kile kilichotokea siku za nyuma.

MB: Ni tetesi.

Toa maoni yako

Mkulima mmoja mwenye umri wa miaka 55 kutoka Mkoa wa Shandong Nchini China , ambaye ana ulemavu wa akili, alitumia miaka kadhaa kujenga Nyumba ya Ghorofa saba (7) kwa mkono. Alijenga Jengo hilo akiwa na matumaini kwamba Ndugu zake wawili (2) wangekuja na kuishi naye, licha ya kuambiwa mara nyingi na Wanakijiji kuwa kaka zake hao walikuwa wamefariki Dunia muda mrefu uliopita.

Aidha, Jengo hilo lililojengwa kwa mawe, mbao, na udongo, linasimama kama ishara yenye nguvu ya kujitolea na upendo wake kwa familia yake. Hata hivyo, Serikali ya eneo hilo iliingilia kati kwa kumsaidia kumjengea Nyumbani nyingine ambayo ilijengwa na kijiji hicho kwa ajili ya ustawi wake kisha kumhamisha katika Nyumba hiyo mpya.

Toa maoni yako

Talaka jan tu leo watu wanaandaa shelehe duh

Muigizaji wa filamu kutoka Nchini Korea Kusini , O Yeong Su, ambaye alitamba kwenye Tamthilia ya "Spuid Game" katika uigizaji wake kama "Player namba 001", amehukumiwa kifungo cha mwaka mmoja Jela kwa kosa la unyanyasaji wa kingono katika tukio analilolifanya mwaka 2017.

Muigizaji huyo mwenye umri wa miaka 80 kwa sasa, alipatikana na hatia ya kumnyanyasa kingono Mwanamke mdogo wa kikundi chake cha maigizo kwa kumlazimisha kwa nguvu kufanya nae mapenzi huku akimbusu bila ridhaa yake karibu na Nyumba yake.

Hata hivyo, O Yeong Su amekanusha mashtaka hayo na kusema kuwa hana hatia. Amehukumiwa kifungo cha mwaka mmoja jela baada ya waendesha mashtaka Tawi la Seongnam la Mahakama ya Wilaya ya Suwon kudai kwamba alitumia vibaya mamlaka yake kama Mwigizaji Mkuu anayeheshimika dhidi ya Mwenzake.

Mwigizaji huyo bado ameendelea kukanusha mashtaka hayo na amekata rufaa tena huku rufani yake ikitarajiwa kusikilizwa kwa mara ya mwisho Juni 3, 2025.

Toa maoni yako

Wamarekani watatu waliokuwa wamehukumiwa adhabu ya kifo kwa kushiriki katika jaribio la mapinduzi dhidi ya Serikali ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo , sasa wamekabidhiwa kwa mamlaka za Marekani na kurejea Nchini kwao ili kutumikia adhabu yao maisha Jela baada ya kupata msamaha wa Rais kufuatia mazungumzo kati ya Serekali ya DR Congo na Marekani.

Msemaji wa Rais wa DRC,Tina Salama, amethibitisha kuwa Raia hao waliondoka Kinshasa siku ya Jana Jumanne majira ya asubuhi, kufuatia jitihada za kidiplomasia zilizoongozwa na Ubalozi wa Marekani Nchini humo. Hatua hiyo imekuja siku chache tu baada ya adhabu zao za kifo kubadilishwa na kuwa kifungo cha maisha jela.

Miongoni mwa waliorejeshwa ni Marcel Malanga, kijana mwenye umri wa miaka 21, ambaye ni Mtoto wa marehemu Christian Malanga ambaye ni Kiongozi wa upinzani aliyepanga jaribio la mapinduzi dhidi ya Serikali ya Rais Félix Tshisekedi mwaka jana. Hata hivyo, jaribio hilo lilishindikana, na Christian Malanga aliuawa wakati wa makabiliano na Maafisa wa usalama. Kwa mujibu wa taarifa, Marcel alidai kuwa alishinikizwa na Baba yake kushiriki katika tukio hilo, akieleza kuwa hakufanya hivyo kwa hiari yake.

Kurejeshwa kwa Raia hao kumetokea wakati ambapo Serikali ya DR Congo inashughulikia makubaliano ya ushirikiano wa kimataifa kuhusu madini na msaada wa kijeshi na Marekani, lengo likiwa ni kuimarisha usalama hususan katika maeneo ya mashariki ya nchi ambayo yamekuwa yakikumbwa na machafuko ya mara kwa mara.

Tunaambiwa Uwanja wa klabu ya Real Madrid (𝗦𝗮𝗻𝘁𝗶𝗮𝗴𝗼 𝗕𝗲𝗿𝗻𝗮𝗯𝗲́𝘂) unaandaliwa vyema kwa ajili ya mchezo wa marudiano dhidi ya klabu ya Arsenal FC ambao iliitwanga Real Madrid mabao matatu kwa sifuri (0-3).

Klabu ya Real Madrid inatakiwa kufunga angalau mabao matatu ili kufufua matumaini ya kufuzu hatua ya nusu fainali ya klabu bingwa barani Ulaya (UEFA Champions League) ilihali klabu ya Arsenal FC ina rekodi ya kutokufungwa mabao matatu katika mchezo mmoja tangu Desemba 2023 yaani mechi 83 zimepita kwa klabu ya Arsenal FC bila kuruhusu mabao matatu.